از تهدید تحریم تا فرصت شکوفایی
دانش بنیان ها چگونه خنثی شدن تحریم‌ها را عملیاتی کرده‌اند؟
به گزارش روابط عمومی هسته پژوهشی کوشا به نقل از خبرگزاری مشرق، «بي سابقه ترين تحریم های اقتصادی تاريخ ايران»؛ اين بدون اغراق دقيق ترين توصيفي است كه در مورد تحریم ها عليه كشورمان در طي اين سال ها مي شود گفت. تحریم هايي كه پايش را روي گلوي زندگي تك تك مردم ايران قرار داده و حالا حتي مذاكره و بستن يك پيمان بين المللي و امتياز دادن هم نتوانسته اين فشار را كمتر كند. براي همين است كه حالا به اعتراف همه كارشناسان، تنها تدبير منطقي و عاقلانه براي كم كردن اين فشار اقتصادي، خنثي كردن اثر تحریم ها در حوزه هاي مختلف است. اتفاقي كه شايد خيلي ها آن را دور از دسترس ببينند اما چند سال است كه در زيست بوم دانش بنيان كشور شروع شده و در بسياري از فناوري هاي پايه اي نه تنها تهديد تحریم خنثي شده بلكه اين تهديد به يك فرصت منحصربفرد براي شكوفا شدن قدرت نخبگان ايران در حل مشكلات كشور تبديل شده است. با سعید سرکار دبير ستاد ويژه توسعه فناوري نانو معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري در گفت وگويي تفصيلي به تشريح توان دانش بنیان هادر خنثي كردن تحریم ها و قدم هاي عملياتي كه تا كنون برداشته شده، گفت وگو كرديم كه در ادامه مي خوانيد.
سوال: تحریم ها به طور مشخص در حوزه فناوري چه تاثيراتي دارند و چه مشكلاتي چه در بخش توليد فناوري كشور و چه به صورت كل در اقتصاد كشور ايجاد كرده اند؟
كالاي مصرفي راحت وارد مي شود؛ اصل تحریم در واردات تكنولوژي و تجهيزات پيشرفته است
سركار مي گويد: تحریم هاي فشار زيادي را به مردم ما وارد كرده است و در خيلي از جاها كشور ما را در تنگنا قرار داده است. خصوصا اين تحریم ها در مسائل مربوط به فناوري بيشتر نمايان مي شود. مثلا ما اگر مي خواستيم پوشاك يا لوازم خانگي وارد كشور كنيم، مانعي براي آن وجود نداشت و آن را به راحتي در اختيار ما قرار مي دادند. اما در جايي كه محصولات مبتني بر تكنولوژي است شديدا تنگنا ايجاد كردند؛ مثل حوزه داروهاي پيشرفته، لوازم و تجهيزات پزشكي پيشرفته، نانو تكنولوژي، بيوتكنولوژي و هر چه كه بويي از فناوري داشت. اين فشارها اگر بر يك كشور يا ملتي مي آمد كه ظرفيت و بنيه و اراده نداشت قطعا آن كشور را به زانو در مي آورد. بنده مطمئن هستم كه اگر كسي تاريخ را مطالعه كند خواهد ديد كه فشارها و تحریم ها عليه ايران در دنيا بي سابقه است. شايد اين فشارها وجود داشته اما بعد از يكي دو سال ديديم آن كشور در هم شكسته و تمام ساختارهاي آن از بين رفته است. ولي چنين چيزي در ايران مشاهده نشد.
بيشتر بخوانيد: پيشرفت هاي ايران در حوزه فناوري نانو غرورآفرين است نيروهاي تخصصي، دليل قدرتمندتر شدن ايران در دوران تحریم
وي در ادامه سخنانش دليل قدرتمندترشدن ايران در دوران تحریم را اينگونه شرح مي دهد: دليل آن اين بود كه ما از نظر توان نيروهاي تخصصي توانمند بنيه خوبي داريم و آن عامل اصلي و سرمايه اصلي كه نيروي انساني متخصص و توانمند است خوشبختانه در ايران به وفور وجود دارد .
در اروپا، آمريكا، استراليا، كانادا اينگونه كه ما به وفور نيروي متخصص توانمند و جوان داريم ندارند
این قابلیت و پتانسیلی که وجود دارد خيلي از کشورها حسرت آن را می خورند در اروپا، آمریکا، استراليا، كانادا اينگونه كه ما به وفور نيروي متخصص توانمند و جوان داريم ندارند. پس سرمایه اصلي در ايران وجود دارد. اين مسئله يك عامل محرك نياز دارد كه اين چيزي كه بالقوه وجود دارد را به صورت بالفعل تبديل كند. اين عامل محرك زيرساخت هاي لازم است. يعني شما ممكن است بهترين ورزشكارها را داشته باشيد اما تا زماني كه ورزشگاه خود را نداشته باشيد آنها نمي توانند قابليت هاي خود را نشان دهند يعني اين قابليت ها فرصت بروز و ظهور پيدا نمي كند. ما آن سرمايه اصلي را داريم و آنچه كه مي تواند فرصت بروز و ظهور اين قابليت ها را فراهم كند وجود زيرساخت هاي لازم و امكانات و درواقع آن سرمایه گذاری مادی است.
نيروهاي متخصص؛ ثروت ايران؛ لزوم كاهش وابستگي به نفت
دبير ستاد ويژه توسعه فناوري نانو باور دارد ثروت ما در كشور همين نيروها هستند ولي بايستي اين ثروت و سرمايه به رسميت شناخته شود. خيلي ها هنوز فكر مي كنند بايد برويم چندكيلومتر زمين را سوراخ كنيم و ثروت از آنجا استخراج كنيم مثل نفت. اما ثروت ما همين نيروهاي متخصص و جوانان هستند. ثروت مملكت ما اين است. با يك صدم سرمايه گذاري در بخش نفت ما مي توانيم اين پتانسيل و قابليت بالقوه را تبديل به بالفع لكنيم . اين بايستي به رسميت شناخته شود و ديده شود.
بيشتر بخوانيد: استحكام بخشي چل ستون انقلاب در چلّه دفاع مقدس با يك صدم سرمايه گذاري در بخش نفت ما مي توانيم اين پتانسيل و قابليت بالقوه را تبديل به بالفعلكنيم.
سركار ادامه مي دهد، تفاوت است بين نگاه كردن و ديدن؛ اين جوانان مقابل چشم ما هستند ولي ديده نمي شوند، قابليت هاي آنها ديده نمي شود، آنها را باور ندارند و اين گره اصلي ماست. خيلي از سياسمتداران و مسئولين كلان مملكتي بجز مقام معظم رهبري كه اين پتانسيل را قبول دارد و هميشه بر قابليت ها، ظرفيت ها و دستاوردهاي آن تاكيد مي كند، به اين موضوع باور ندارند و هنوز هم نگاهشان اين است كه برويم از خارج وارد كنيم.
زيرساخت هاي مورد نياز براي پيشرفت
حالا اين زيرساخت ها چيست؟ يكي از اين زيرساخت ها محل هايي است مثل شتاب دهنده ها، استارت آپ كمپاني ها.
دوم اينكه به دانشگاه ها و پژوهشگاه ها امكانات خوب داده شود. اينها زيرساخت هاي سخت هستند اما زيرساخت هاي نرم مهم تر هستند و آن تغيير نگرشي است كه بايستي در آموزش عالي در دانشگاه هايمان اتفاق بيافتد. يعني شيوه ها را عوض كنند و انسان ها را توانمند بار بياورند و هدف از كار در دانشگاه ها و پژوهشگاه ها توسعه تكنولوژي باشد نه صرفا چاپ مقاله. مقاله خوب است و شاخصي از بنيه و توانمندي علمي كشور است اما در كنار آن پتنت هاي معتبر بين المللي شاخصي از بنيه تكنولوژيك آن كشور است و نگاه مي كنند ببينند اين كشور چقدر پتنت معتبر بين المللي دارد و براساس آن تشخيص مي دهند بنيه تكنولوژيك كشور قوي يا ضعيف است. متاسفانه ما در آنچه كه لياقت و بنيه اش را داريم در ثبت اختراعات جهاني بروز و ظهور نداريم چرا كه خيلي از دانشگاهي هاي ما با اين فضا آشنا نيستندو قبل از اينكه سند مالكيت آن دستاورد تكنولوژي و فناوري را به نام خودشان ثبت كنند، يافته هايشان را تبديل به مقاله مي كنند و منتشر مي كنند.
هدف از كار در دانشگاه ها و پژوهشگاه ها توسعه تكنولوژي باشد نه صرفا چاپ مقاله
سوال: پيش آمده است كه از مقالات دانشمندان ايراني در كشورهاي ديگر در عرصه توليد استفاده شود؟
از يافته هاي ديگران استفاده كنيم
سركار مي گويد: بله قطعا استفاده مي كنند. ولي يك نكته ظريف وجود دارد كه بعضي ها خيلي روي آن مانور مي دهند و درواقع يك آدرس اشتباه مي دهند و اين است كه مي گويند ما مقاله چاپ مي كنيم و دستاوردهاي علمي خود را منتشر مي كنيم و ديگران از آن استفاده مي كنند.اما چقدر از علم دنيا را ما منتشر مي كنيم؟! حدود 1 درصد. 99 درصد ديگر را ديگران منتشر مي كنند. چطور دنيا قابليت استفاده از اين 1 درصد ما را دارد ولي ما قابليت استفاده از آن 99 درصد را نداريم. اينجا بايد خودمان را سرزنش كنيم. ما بايستي زيرساخت را فراهم كنيم، سرمايه گذاري كنيم، پتانسيل آن را ايجاد كنيم كه از يافته هاي ديگران استفاده و نگوييم اين يك درصد را هم منتشر نكنيم چون ديگران از آن استفاده مي كنند.
به باور وي، دانشگاه بايستي كانون توسعه تكنولوژي باشد. پژوهشگاه ها بايستي ماموريت توسعه تکنولوژی را داشته باشند. بايد از پژوهشگاه ها و دانشگاه ها شركت هاي استارت آپي بيرون بياييد. اينها وقتي آمدند كار كردند، اشتغال تخصصي ايجاد مي كنند، توليد ثروت مي كنند، نيازهاي جامعه و صنعت را برطرف مي كنند و اين روندي است كه بايستي ادامه پيدا كند. راه آن را پيدا كرده ايم و دستاوردهاي خوبي در اين زمينه داشته ايم.
يكي از وزراي علوم يكي از كشورهاي آسياي شرقي وقتي پيشرفت هاي نانو را ديد گفت من در تعجبم علي رغم اين تحریم ها و فشارهاي شديد اين همه دستاورد و محصولات پيشرفته داريد، من در تعجبم شما اگر تحريم نبوديد چه مي كرديد؟ گفتم هيچي پول مي داديم و آنها را مي خريديم.
درخشيدن محققان داخلي حتي در دوران تحريم
سركار تعريف مي كند: يكي از وزراي علوم يكي از كشورهاي آسياي شرقي مهمان ما بود و ما نانوتكنولوژي ايران را به او ارائه داديم كه در اين حوزه جايگاه هاي چهارم دنيا را داريم و اين قابليت ها و اين تعداد محصول را مبتني بر فناوري نانو در بازار داريم و بعد وقتي نمايشگاه ما را ديد واقعا متحير شده بود گفت من مي توانم يك سوال از شما بپرسم؟ گفتيم بفرماييد. گفت علي رغم اين تحريم ها و فشارهاي شديد اين همه دستاورد و محصولات پيشرفته داريد، من در تعجبم شما اگر تحريم نبوديد چه مي كرديد؟ گفتم هيچ! پول مي داديم و آنها را مي خريديم. اين نكته خيلي مهم است، همانطور كه شما اگر پرتغال يا ليمو را فشار دهيد و آب و عصاره آن را بكشيد بيرون، اين فشارها تحريم ها باعث شد كه عصاره مغز دانشمندان ما بيرون بياييد و تبديل به اين فناوري ها شود. ما دو راه داريم اينكه تحريم شديم، تسليم شويم و بنشينيم يا اينكه بلند شويم و اراده كنيم و كارها را خودمان انجام دهيم. ما تكنولوژي هايي را توسعه داده ايم و دستاوردهايي را داريم كه هيچ وقت حتي تصورش را نميكرديم كه قابليت و توانمندي توسعه اين تكنولوژي ها و محصولات را داريم. يكي از مزاياي اين تحريم ها اين بود كه آن قابليت هاي پنهان ما را به خود ما نشان داد و باعث ارتقاء خودباوري ما شد. اين بخش پنهان خير و بركات اين تحريم ها بوده است.
بيشتر بخوانيد: آيا تحريم ها، سدي در برابر پيشرفت علمي ايران بوده است؟ ما دو راه داريم اينكه تحريم شديم، تسليم شويم و بنشينيم يا اينكه بلند شويم و اراده كنيم و كارها را خودمان انجام دهيم. ما تكنولوژي هايي را توسعه داده ايم و دستاوردهايي را داريم كه هيچ وقت حتي تصورش را نميكرديم كه قابليت و توانمندي توسعه اين تكنولوژي ها و محصولات را داريم.
سوال: اقداماتی که برای خنثی کردن تحریم در این حوزه اتفاق افتاده است چیست؟
دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ادامه می دهد: اين اقدامات زياد هستند، ولي من يك نمونه از آن را توضيح مي دهم.
توليد مازاد بر نياز ماسك N95
1. وقتي كرونا آمد همه دنيا را شوكه كرده بود و همه به لوازمي احتياج داشتند كه بتوانند از پس اين پاندمي بربيايند. همه دنيا مي گفتند ايران تحريم در اين شرايط پاندمي كرونا ضربه محكمي مي خورد و به خاطر عدم دسترسي ايران به لوازم و تجهيزات لازم تلفات وحشتناكي مي دهد. خب چه اتفاقي افتاد؟ در گام اول پرسنل پزشكي ما و پرستاران كه در خط مقدم هستند به ماسك نياز داشتند.
ما در ابتدايي كه بحث كرونا مطرح بود قابليت توليد ماسك N95 كه يك حفاظت فوق العاده بالايي را ايجاد مي كند و 95 درصد قابليت فيلتراسيون دارد را در روز 20 هزارتا توليد مي كرديم. ظرف دو هفته توليد ايران به 200 هزار ماسك رسيد و ما با روزي 200 هزار ماسك پرسنل بيمارستانيمان را تامين كرديم. به عبارتي پرسنل بيمارستاني ما كمبود ماسك با قابليت بالاي N95 را حس نكردند. براي اينكه ما خودمان صاحب تكنولوژي بوديم و لايه معمولي ماسك را با پوشش نانو توانستيم قدرت فيلتراسيون آن را افزايش دهيم. ما با الياف نانو كه ضخامتش 1 هزارم ضخامت تار مو است روي پارچه معمولي كه سوراخ هاي آن در حد چند ده ميكرون است را پوشش مي دهد و ابعاد سوراخچه ها را به حد 100 نانو متر و پايين تر مي رساند كه حتي ويروس كرونا هم از آن عبور نمي كند. (ابعاد ويروس كرونا حدود 100 نانو متر است).
ما چون خودمان صاحب تكنولوژي بوديم و خودمان ماشين آلات صنعتي نانو الياف را در ايران مي ساختيم و تعدادي از شركت ها مثل بهران فيلتر تهران فيلتر و …. همين خط توليد نانو اليافي كه ساخت ايران است قبلا در كارخانه هايشان نصب شده بود. مثلا تهران فيلتر 5 تا از اين دستگاه هاي خط توليد نانو الياف را داشت كه با آن فيلترهاي نانويي خودرو را توليد مي كردند. براي آنها تغيير كاربري داديم و تمام آنهايي كه داشتند فيلتر نانويي خودرو توليد مي كردند شروع به توليد مدياي ماسك نانو كردند و ما توانستيم به اين سرعت اين تغيير كاربري را بدهيم چون خودمان صاحب تكنولوژي و خطوط توليد بوديم. زماني اين اتفاق افتاد و كادر درماني ما از ماسك هاي N95 نانو استفاده مي كردند كه ما در آمريكا ، انگليس و حتي ژاپن براي حفاظت از پرستاران و پزشكان پاكت زباله روي تنشان مي كشيدند. همان كشورهايي كه ما را تحريم كرده بودند به اين روز دچار شده بودند.
ما صاحب تكنولوژي هستيم و خودمان ماشين آلات صنعتي نانو الياف را در ايران مي سازيم.
2. در گام دوم، ما تمام ضدعفوني كننده هاي مبتني بر نانو را به وفور و با سرعت با استفاده از نانو ذرات نقره با تيتانيوم اكسايد توليد كرديم و اينها آنقدر توليد مي شود كه آنها را به وفور صادر مي كنيم. ما الان قابليت صادرات ماسك نانو را داريم. كه الان آن را متوقف كرده اند ولي اين كار درستي نيست چرا كه اينها در انبارها دپو شده و ما مازاد بر ظرفيت داخلي آن را توليد مي كنيم.
3. گام سوم كيت هاي تشخيصي بود كه توسط ايران ساخته شد.
دستگاه هايي كه هوا را ضدعفوني مي كنند
4. گام بعد دستگاه هايي بود كه هوا را ضدعفوني مي كردند و ويروس ها را با استفاده از پلاسماي سرد يا UV مي كشتند. الان اين دستگاه ها با كيفيت بالا ساخته مي شود و حتي صادر هم مي شود. اين قابليتي بود كه ظرفيت آن وجود داشت. گام بعد دستگاه تشخيص «راس» براي شناسايي افراد مبتلا به كرونا با التهابات ريوي بود كه در ايران به عنوان يك ابداع جهاني انجام شد. كه در كمتر از 30 ثانيه مي تواند فرد مبتلا به كرونا را با گرفتن يك نمونه خلط و با استفاده از يك نانو سنسور با سرعت بالا و دقت حتي بالاتر از PCR تشخيص دهد. مي دانيد كه تست پي سي آر، درصد خطا دارد ولي كل دنيا دارد از آن استفاده مي كند چون كه دنيا براي آن آلترناتيوي ندارد. اين دستگاهي كه در ايران طراحي و ساخته شد و ثبت اختراع جهاني شد و مقاله آن در يك ژورنال معتبر چاپ شد، كار ابداعي ايران براي اولين بار در سطح دنيا بود. ولي ما براي گرفتن مجوز آن مشكلاتي داشتيم كه متاسفانه به آن باور برمي گردد.
اين دستگاهي كه در ايران طراحي و ساخته و ثبت اختراع جهاني شد و مقاله آن در يك ژورنال معتبر چاپ شد، كار ابداعي ايران براي اولين بار در سطح دنيا بود.
عدم خودباوري، دليل همراهي كند وزارت بهداشت
وزارت بهداشت خيلي كند عمل مي كند؛ چرا كه اين دستگاه از آنور آب نمي آيد. يعني اگر همين دستگاه در اروپا يا آمريكا ساخته شده بود و آنها از آن استفاده مي كردند اينجا براي خريد آن التماس مي كردند. يعني باور ندارند و مي گويند اگر قرار بود چنين دستگاهي ساخته شود در آمريكا و اروپا ساخته مي شد. آنها كه خيلي بيشتر از ما پول دارند و خيلي بيشتر خرج تحقيقات و توسعه فناوري مي كنند پس چطور شده ايران توانسته و آنها نتوانسته اند. آن جسارت لازم را نداردند كه اگر در ايران ساخته شد آن را تاييد و استفاده بكنند. بهترين متخصصين كشور آمده اند تست كرده اند و آن را تاييد كرده اند ولي وزارت بهداشت هنوز دارد به خودش مي پيچيد كه آن را تاييد كند يا نكند. ولي اگر اين دستگاه اونور آب ساخته شده بود سينه خيز هم شده بود مي رفتند و التماس مي كردند تا آن را 10 برابر قيمت بخرند.
پيچ و خم دريافت مجوز، چالش بزرگ توسعه فناوري است
سعيد سركار ادامه مي دهد: اين بدبختي مملكت ماست و يكي از زيرساخت هاي مهم كه گفتيم بايستي براي توسعه فناوري زيرساخت هايش آماده شود همين بحث مجوز است. يك فناور كلي تلاش مي كند، عمرش را مي گذارد سرمايه گذاري مي كند، يك مجوزي كه ماكزيمم يك ماه يا دو ماه بايد طول بكشد، يكسال تا دو سال بيچاره اش مي كنند به گونه اي كه اين شركت ورشكسته مي شود. اين شركت سرمايه گذاري كرده تا فناوري را توسعه دهد و بايد توليدي آنها هرچه زودتر وارد بازار شود صادر شود ولي چون ما زيرساخت مناسبي براي تاييد مجوزها نداريم. متولياني كه بايد مجوز بدهند خيلي جا مانده اند. يعني كاروان دانش بنيان كشور حركت كرده و دارد فوق العاده خوب كار مي كند ولي آن سيستم ها و ساختار مجوز دهي همچنان سنتي باقي مانده است و قابليت هايش را ارتقا نداده است. آن موقع يك فرد متخصص، پروفسور دانشگاه بايد با يك كارشناس ليسانس كه حتي ظرفيت دانشجو بودن اين آدم را ندارد بايد برود و او را مجاب كند كه كار من درست است.
يك چرخه بروكراسي ايجاد كردند چرا كه آن جسارت لازم وجود ندارد. يعني طرف مي گويد اگر من بگويم نه، ماجرا تمام مي شود و اگر مجوز بدهم يك هزارم درصد مشكلي ايجاد شد من بايد به همه جواب بدهم پس من از همان ابتدا به همه نه مي گويم. اين است كه خيلي معطل مي كنند خيلي اذيت مي كنند و يك گلوگاه براي جريان پرشتاب توسعه فناوري و محصولات دانش بنيان ايجاد كرده اند. همه جا اين گلوگاه را داريم، در همه وزارت ها همين بحث است وزارت صنعت، وزارت كشاورزي و…. يكي از ساختارهاي مهم ايجاد ظرفيت هاي مناسب با اين شتاب رشد براي دادن مجوز هاست. يعني همه با سرعت مي آيند مثل اين است كه شما يك اتوبان هشت بانده داشته باشيد وسط اين اتوبان پلي وجود داشته باشد كه فقط يك ماشين از آن رد مي شود. درواقع ظرفيت اين اتوبان همان پل است و بقيه اتوبان بيخود هشت باند دارد. اين آن گلوگاه است. شما يك لوله 10 اينچ داشته باشي كه در آن آب جاري شده باشد ته اين لوله يك لوله 1 اينچ قرار دهيد در آخر يك اينچ آب دريافت مي كنيد مهم نيست كه چقدر آب در لوله وجود دارد .
يكي از گلوگاه هاي مهم رشد توسعه فناوري و محصولات دانش بنيان را محدود كرده است همين گلوگاه دادن مجوزهاست كه به عنوان يكي از زيرساخت ها بايستي به آن توجه شود و هيچ كس هم درمقابل آن پاسخگو نيست .حتي مقام معظم رهبري تاكيد كردند كه براي دادن مجوزها بروكراسي نكنيد. اما اين مراكز همچنان به سبك خود پيش مي روند و اين را بايد به صورت جدي به آن پرداخت و اينها را پاسخگو دانست و شركت هايي كه به اين ها مراجعه مي كنند هميشه از موضع ضعف با آن ها رفتار مي كنند چرا كه مي ترسند با اعتراض، كارهاي آنها عقب تر بيافتد و اين روندي است كه كاملا جا افتاده وتبديل به يك عادت بد شده كه نهادينه شده و هيچ كس هم يقه اينها را نگرفته است. يكي از بخش هاي مهم زيرساختي كه بايستي به آن پرداخت روان سازي بخش دادن مجوزهاست.
مقام معظم رهبري تاكيد كردند كه براي دادن مجوزها بروكراسي نكنيد.
سوال: زيست بوم دانش بنيان كشور با تكيه بر تكنولوژي تحريم ها را خنثي مي كند؟
بخش هاي تكنولوژي محور، مستعد تحريم
سركار مي گويد: خيلي از بخش هاي ما كه تحريم روي آن اعمال مي كنند بخش هاي تكنولوژي محور است و اين بنيه قوي آمده كشور را از بن بست خارج كرده است. اين يك بحث است ولي بحث ديگر اين است كه شايد تنها 20 درصد از اين قابليت استفاده شده و 80 درصد آن در اين گلوگاه ها مانده است. ما اگر آن زيست بوم لازم را كه بحث زيرساخت هاست همين بحث تنظيم قوانين و مقررات و تغيير رفتارها است، اگر اين موارد را هم آماده كنيم و اين روان سازي انجام شود بهره وري ما حداقل 5 برابر افزايش پيدا مي كند.
از مصاديق آن مي توان به فب ميكرو/نانو الكترونيك اشاره كرد كه هفته گذشته در پارك فناوري پرديس افتتاح شد؛ اين فب مكاني است كه مي تواند نمونه هاي اوليه را مبتني بر طراحي هاي الكترونيك در رابطه با آي سي ها ٫ مدارهاي مجتمع و ساير قطعات ميكرو و نانوالكترونيك توليد كند و همين طور به صورت نيمه صنعتي اين مركز قابليت توليد اين قطعات ميكرو نانو الكترونيك در تيراژ نسبتاً متوسط دارد.
با افتتاح اين فب در سال 1404 ايران قادر است دستگاه ها و تجهيزاتي را توليد كند كه در حال حاضر از طريق واردات تامين مي شود. با اين كار ديگر نياز به واردات نخواهد بود بلكه ايران خود توليدكننده اين تجهيزات خواهد شد.
به زودي ايران قادر است دستگاه ها و تجهيزاتي را توليد كند كه در حال حاضر از طريق واردات تامين مي شود.
سوال: ستاد نانو در اين زمينه چقدر موفق بوده ؟
لزوم حمايت ستاد نانو از فناوران
ستاد نانو يك جاهايي را بايد خودش برود مثل اينكه شركت ها و فناوران توانمند را پيدا كند و از نظر كاري از آنها حمايت كند و پيگيري كند كه روند مجوزدهي به آنها تسريع شود. ما تمام تلاش خودمان را مي كنيم. اين وظيفه ستاد نانو است كه حتي براي اينها بازاريابي بكند و شرايط صادرات اينها را فراهم بكند تا ميزان درآمد اين شركت ها بالا برود. همه اينكارها را ما انجام مي دهيم اما در برخي از جاها خارج از دسترس ما است. يعني اگر يك دارو يا لوازم بهداشتي است بايد مجوز وزارت بهداشت را بگيرد. درواقع من بايد از وزارت بهداشت تشكر هم بكنم چون وزارت بهداشت بهترين وزارت خانه در دولت است. وزارت بهداشت يك كميته نانو تشكيل داده اند و با آن همراهي مي كنند، معاونين سازمان غذا و دارو خودشان فناوري نانو را به خوبي درك كرده اند و هميشه حامي بوده اند .من واقعا بايد در مقاطع مختلف و افراد مختلف تشكر بكنم چون معمولا رئيس آن بخش ها افراد دانشمندي هستند و درك درستي از فناوري دارند. ولي شما برو در ساختارهاي ديگر مانند سازمان استاندارد وزارت جهاد كشاورزي و جاهاي مختلف را ميبيني آنجا اصلا درك درستي وجود ندارد و هنوز جامانده اند. كشور در بحث فناوري دارد پرشتاب حركت مي كند ولي آن سيستم ها هنوز سيستم هاي سنتي هستند؛ شما همين مجوز دهي براي ساختمان را حساب كنيد بينيد كه خيلي كند پيش مي رود. بنابراين ما بايد قطعا به زيست بوم بيشتر بپردازيم. نواقص آن را برطرف كنيم كه ان شاء الله بتوانيم حداكثر بهره مندي را از قابليت هاي كشور كه همين شتاب دهنده ها و شركت هاي دانش بنيان و همين هسته هاي فناوري هستند را داشته باشيم.
كشور در بحث فناوري دارد پرشتاب حركت مي كند ولي آن سيستم ها هنوز سيستم هاي سنتي هستند
تلاش ستاري در حوزه توسعه فناوري، حمايت از شركت هاي دانش بنيان رفع گلوگاه ها
آقاي دكتر ستاري هم در ايجاد زيست بوم و اصلاح زيست بوم تلاش زيادي كردند. و واقعا من مي توانم بگويم يكي از موفق ترين مديران ارشد كشور بودند كه در حوزه توسعه فناوري، حمايت از شركت هاي دانش بنيان و رفع گلوگاه ها تلاش هاي زيادي كردند. من شاهد بودم كه در بعضي جاها ايشان هم به ستوه مي آمدند و به بن بست مي خوردند. بنابراين خيلي بايد تلاش كرد، كارهاي خوبي انجام شده است ولي كافي نيست. همانطور كه گفتم ما الان شايد كمتر از 20 درصد قابليت كشور را داريم ازش استفاده مي كنيم. اين بصورت جهشي مي تواند بهره وري ما 5 برابر مي شود.
سوال: در بخش فناوري توليد وقتي كه تحريم مي شويم قطعات مهم و كاربردي ديگر به دستمان نمي رسد، اين فناوري ها چطور باعث مي شود ما از تحريم بي نياز شويم؟
دبير ستاد ويژه توسعه فناوري نانو معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري ادامه مي دهد: ما خيلي از صنايعمان را داريم كه يا محصولات بي كيفيت توليد مي كنند يا چون تكنولوژي هاي جديد را بخاطر تحريم ها نتوانسته اند جذب كنند يك جاهايي اصلا در بن بست مانده اند و بخاطر تحريم هايي كه وجود دارد يكسري مواد يا قطعاتي بهشون نمي رسد و باعث مي شود خط توليد آن بخوابد و به دنبال آن كمبود در كشور ايجاد شود؛ بيكاري ايجاد شود و يك صنعتي زمين گير شود. ما در ستاد نانو يك برنامه اي به نام چالش هاي صنعتي داريم و مسائل و مشكلات صنعت و چالش هايي كه دارند را دريافت مي كنيم و تيم هاي فناور و افراد قابل را مامور مي كنيم براي رفع آن گلوگاه.يعني طراحي و ساخت مواد و آن قطعات مورد نياز و ارتقا آن صنعت و من امروز خوشحالم كه به شما بگويم كه شايد يك چيزي در حدود 400 مورد موفق ما داشته ايم كه مسئله از صنعت به ما ارجاع شده و تكنولوژي توسعه پيدا كرده و منجر به توليد داخل شده و آن گلوگاه برطرف شده. مصاديق زيادي داريم در عرصه هاي مختلف از جمله عرصه آب، صنعت خودرو، صنعت لاستيك سازي، صنايع كشاورزي، صنعت نساجي، صنعت ساختمان و….
در حدود 400 مورد موفق ما داشته ايم كه مسئله از صنعت به ما ارجاع شده و تكنولوژي توسعه پيدا كرده و منجر به توليد داخل شده و آن گلوگاه برطرف شده.
سوال: وضعيت پيشرفت دانش بنيان ها نسبت به قبل و نسبت به كشورهاي ديگر چطور بوده؟
سرعت بي سابقه بدنه دانش بنيان كشور كه بخاطر استفاده از فرصت تحريم ها محقق شده است
به گفته سركار، شتابي كه الان بدنه دانش بنيان كشور دارد با 7-8 سال قبل قابل مقايسه نيست. يكي از نگراني هاي ما اين است كه بلافاصله بعد از اينكه تحريم ها برداشته شود حتي تكنولوژي هايي كه توسعه يافته، محصولاتي كه در دوره تحريم توليد شده و خيلي از صنايع را نجات داده، دوباره قرباني واردات شود. مثلا در صنعت پتروشيمي گلوگاهشان نانو كاتاليست ها بود. در اين دوره تحريمي تكنولوژي انواع كاتاليست ها در ايران توسعه پيدا كرد، به توليد انبوه رسيد و مانع خوابيدن صنعت پتروشيمي ما شد و واقعا صنعت ما را نجات داد، ولي اين از قبل از برجام شروع شده بود همين كه برجام امضا شد و شرايط واردات تسهيل شد، تعدادي از اين پتروشيمي ها دوباره برگشتند و اين قطعه را از چين و كشورهاي ديگر وارد كردند.
كجاها اين اتفاق مي افتد؟ شركت هاي دولتي و خصولتي كه مديرانش براي منافع خودشان نمي دوند و دستشان در جيب دولت يا در جيب مردم است و فقط به دنبال واردات مي روند. ولي بخش خصوصي اگر يك ريال جنس مطلوب را بگيرد و فقط يك ريال مصرف داخلي و واردات آن تفاوت داشته باشد از توليدات داخلي استفاده مي كند. ولي آن مديري كه اينجا مالكيت ندارد، كارخانه سود يا ضرري بكند هيچ چيزي متوجه آن نمي شود با رانت و لابي مدير شده و رفته است اين قطعات را وارد كرده و اينها از پشت خنجر زدن به قابليت ها و منافع كشورها هستند.
منبع: مشرق
