پرنده‌های بدون سرنشین توان هوایی ارتش را دگرگون می‌کنند

با رونمايي از پهپاد كمان 22 مي توان انتظار داشت پرنده‌های بدون سرنشین تبديل به يك نيروي موثر در نيروي هوايي ارتش شده و به زودي به همراهي جنگنده هاي فعال اين نيرو در عمليات هاي نظامي حضور خواهند يافت. اين راهبرد دقيقاً همان مسيري است كه پيشرفته ترين نيرو هاي هوايي در دنيا دنبال مي كنند و نيروي …

به گزارش هسته پژوهشی کوشا به نقل از سرويس سياست جوان آنلاين: استفاده از هواپيما هاي بدون سرنشين به عنوان مكملي براي يك نيروي هوايي واقعي مدت هاست در تمام كشور هاي بزرگ دنيا به عنوان يك راهبرد براي كم كردن هزينه در نبرد هاي بزرگ به كار گرفته شده است. اين ماجرا تا آنجا در كشور هاي مختلف جلو رفته كه امروز برخي كشور ها از جايگزيني كامل هواپيما هاي بدون سرنشين به جاي هواپيما هاي نظامي سخن مي گويند.

از سال آينده نيز قرار است جنگنده هاي بدون سرنشين به عنوان مكملي براي هواپيما هاي نظامي سرنشين دار در درگير هاي نظامي به كار گرفته شوند. ارزش اين سيستم ها در نبرد هاي بزرگ نيز به صورت مداوم در حال افزايش است. به عنوان مثال در نبرد قره باغ جنگنده هاي بدون سرنشين توانستند بخش مهمي از توان رزمي ارمنستان را منهدم كنند.

در ايران نيز از زمان دفاع مقدس استفاده از جنگنده هاي بدون سرنشين به عنوان يك راهبرد جدي براي ايران مد نظر قرار گرفت، به طوري كه امروز ايران يكي از موفق ترين به كارگيرندگان هواپيما هاي بدون سرنشين در دنيا محسوب مي شود. اين پرنده ها امروز در جغرافياي بزرگي از كشور هاي مقاومت مشغول نبرد عليه تروريست ها هستند.

با اين حال بخش مهمي از اين پرنده ها در نيروي هوافضاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به كار گرفته مي شد، اما در طول 10 سال گذشته نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران نيز به عنوان يك نيروي هوايي حرفه اي مشغول استفاده از هواپيما هاي بدون سرنشين است. اين هواپيما ها ابتدا به عنوان مكملي براي عمليات هاي نيروي هوايي به كار گرفته مي شدند، اما امروز عملاً در چارچوب يك نيروي جدي در داخل ارتش مشغول ايفاي نقش هستند. اين ماجرا زماني جدي تر مي شود كه رزمايش پهپاد يگان هاي مختلف ارتش در سمنان را در نظر بگيريم. به نظر مي رسد كه نيروي هوايي به زودي از پهپاد ها به عنوان يك جنگ افزار مستقل استفاده كند. به خصوص آن كه هم اكنون نيز محدوديت هاي جدي براي نيروي هوايي براي خريد جنگنده هاي جديد حتي با برداشته شدن محدوديت هاي تسليحاتي نيز وجود دارد.

ابابيل اول پهپاد رزمي ارتش

قبل از پيروزي انقلاب اسلامي دو نمونه پهپاد هدف براي تمرين هاي مختلف توسط نيروي هوايي ارتش خريداري شد و در اين نيرو وجود داشت. تا يك دهه پيش نيز نهاجا به عنوان كاربر اصلي هواپيما هاي سرنشين دار، بخش اعظم مأموريت هاي خود را با اين نوع از وسايل انجام مي داد، اما در كنار آن به تدريج توانمندي هاي خود را نيز افزايش داد.

بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط نيروي هوايي ارتش، پهپاد «مهاجر- 4» در سال 1389، «ابابيل- 3» در سال 1390، «مهاجر- 2 نوين» در سال 1394 و «كرار» در سال 1397 به ناوگان پهپادي نهاجا ملحق شدند.

پهپاد «ابابيل- 3» به عنوان يكي از محبوب ترين نمونه ها در بين نيرو هاي مختلف، در نهاجا به دوربين هاي عمودنگر با قدرت تفكيك (رزولوشن) بسيار بالا مجهز و در رزمايشي در سال 1392 در پايگاه هوايي چابهار ديده شد و قاعدتاً عملكرد مطلوب آن بود كه سبب گسترش اين پهپاد در پايگاه هاي مختلف نيروي هوايي شد. امروزه نمونه هاي مسلح اين پهپاد نيز در اختيار نيروي هوايي ارتش قرار دارد كه امكان رها كردن بمب هاي هوشمند و نقطه زن «قائم» (داراي چند گونه مختلف) و موشك شليك كن- فراموش كن «الماس» با برد هشت كيلومتر را دارد.

پهپاد «كرار» هم هرچند دير به ناوگان نهاجا پيوست، اما غناي كم نظير اين نيرو در تجربيات نبرد هاي هواپايه و عمق دانش و فناوري بومي شده در اين نيرو سبب شد تا خيلي زود به جايگاه مناسبي برسد و انواع مهمات معمولي و هدايت شونده نيز با آن هماهنگ شود. از جمله بمب هدايت ليزري GBU- 12 كه سلاح پراستفاده جنگنده هاي اف- 4 فانتوم نهاجاست.

از آخرين پهپاد هاي ملحق شده به يگان هاي نهاجا، پهپاد انتحاري «آرش» است كه داراي يك نمونه ضد رادار نيز است و برد آن به 2 هزار كيلومتر مي رسد.

اين پهپاد در رزمايش مشترك پهپادي ارتش در نيمه دي 1399 موفق شد با پرواز در مسافت بيش از 1300 كيلومتري، با دقت به هدف خود اصابت كند.

شاهين و مهاجم پرنده هاي بعدي كه به خدمت نيروي هوايي ارتش در مي آيند.

اما چندين طرح و پروژه پهپادي داراي موتور ملخي در رده هاي مختلف نيز توسط متخصصان نيروي هوايي ارتش به ثمر نشسته است. اين طرح ها در رژه نيرو هاي مسلح يا نمايشگاه هاي مناسبتي توسط اين نيرو به نمايش گذاشته شده اند. بر اين اساس مي توان خط سيري بين چند محصول معرفي شده توسط اين نيرو يافت.
به نظر مي رسد نهاجا طي چهار حركت از پهپاد «شاهين» به «مهاجم 92» و «كمان 12» به «كمان 22» رسيده است. مي توان نتيجه گرفت كه اين چهار پهپاد، خط سير اصلي طراحي هاي اختصاصي نهاجا براي پهپاد هاي رده شناسايي با موتور ملخي و سرعت پايين براي مأموريت هاي آموزشي و شناسايي و رزمي بوده است.
اولين نمونه پهپاد هاي طراحي شده در نهاجا كه به وضوح سرمايه گذاري روي بهينه سازي شكل آيروديناميكي و عدم پرهيز از رفتن به سمت مقاطع پيچيده تر براي بدنه در آن مشهود بود، در رژه روز ارتش در 29 فروردين 1390 آشكار شد.

اين پهپاد به نام «شاهين» با طول 2/ 2 و دهانه بال 6/ 2 متر و يك موتور 10 اسب بخار، قابليت حمل 10 كيلوگرم بار و ظرفيت 10 ليتر سوخت، تنها 30 كيلوگرم جرم داشته و به سرعت كروز 160 كيلومتر بر ساعت و مداومت پروازي چهار ساعت، سقف پرواز 12 هزار پا (حدود 3650 متر) و شعاع عملياتي 200 كيلومتر دست مي يافت.

امكان بلند شدن با چرخ، با راكت و پرتابگر ريلي نيوماتيكي نيز براي شاهين ديده شده و روش بازيابي عادي آن با فرود به واسطه چرخ روي باند و در شرايط اضطراري با چتر است.

در گام بعدي، پهپاد «مهاجم 92» در نمايشگاه هفته دفاع مقدس در سال 1394 به نمايش گذاشته شد. با وجود ويژگي هاي جالب و متفاوت اين پهپاد نسبت به نمونه هاي هم رده، مهاجم 92 از سوي نهاجا مطرح نشد كه بعد ها مشخص شد اين هم يك گام مياني براي توسعه فناوري هاي پهپادي خصوصاً طراحي هاي جديد بوده است.

در «مهاجم 92» برخي ويژگي هاي شاهين همانند بال دو تكه و نشست و برخاست از باند به واسطه ارابه فرود حفظ شده، اما به جاي دم به شكل هشت از يك دم دوگانه مرسوم استفاده شده بود.

«مهاجم 92» به مداومت پروازي 6 ساعت، سقف پرواز 15 هزار پا (حدود 4570 متر)، سرعت بيشينه 200 كيلومتر بر ساعت و شعاع عملياتي 500 كيلومتر رسيده و با جرم نهايي 80 كيلوگرمي خود، بدون استفاده از فلپ در مسافت 140 متر به سرعت مناسب پروازي مي رسيد. زاويه حمله بحراني براي اين پرنده 15 درجه و سرعت واماندگي (استال) آن نيز 70 كيلومتر بر ساعت بود.

كمان 22 پهپادي با شعاع عملياتي 3 هزار كيلومتر

گام بعدي نيروي هوايي ارتش هم در يك نمايشگاه خاص به مناسبت چهلمين سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي يعني نمايشگاه اقتدار 40 در بهمن 1397 رونمايي شد.

اين پهپاد به نام «كمان 12» به وضوح طرح توسعه يافته اي از «مهاجم 92» بود. در واقع به كار بستن تجربيات كسب شده در «مهاجم 92» با تغييرات لازم براي حركت به سمت يك رده بالاتر از نظر برد و مداومت پروازي به كمان 12 منتج شد.

«كمان 12» پهپادي با مقياس متوسط با مداومت پروازي تا 12 ساعت و قابليت پرواز تا ارتفاع 18 هزار پا يعني حدود 5500 متر با موتور ملخي پيستوني با توان 60 اسب بخار است. دهانه بال حدود 10 و طول كلي 4/ 5 متر، سرعت بيشينه 200، سرعت كروز 160 و سرعت واماندگي 90 كيلومتر بر ساعت، 100 كيلوگرم محموله، جرم خالي 220 و جرم نهايي 450 كيلوگرم و شعاع عملياتي هزار كيلومتر از ديگر ويژگي هاي پهپاد كمان 12 است.
اين پهپاد در چند رزمايش ارتش در سال جاري شركت داشته و در آخرين مورد مجهز به چهار بمب هوشمند «قائم» در دو جايگاه زير هر بال مشاهده شده است.

همچنين اعلام شد اين پهپاد عمليات مشترك با جنگنده هاي نيروي هوايي ارتش به انجام رسانده كه احتمالاً كار هدف يابي و انتقال اطلاعات با خطوط امن داده به جنگنده ها را صورت داده است. اين پهپاد بدون استفاده از فلپ به طول باند 400 متر براي برخاستن نياز دارد.

اما در گام بعدي نيروي هوايي ارتش با يك جهش ديگر موفق به ساخت پهپاد «كمان 22» شد كه در روز هاي گذشته مورد بازديد فرمانده اين نيرو در پايگاه يكم شكاري مهرآباد قرار گرفت. «كمان 22» مداومت پروازي پهپاد هاي ساخت اين نيرو را به بيش از دو برابر يعني بيش از 24 ساعت افزايش داده است.

برد اين پهپاد جديد نيز 3 هزار كيلومتر عنوان شده كه البته مشخص نيست برد عبوري يكطرفه است يا شعاع عملياتي. در صورتي كه عدد مذكور شعاع عملياتي باشد عملاً اين كميت نسبت به «كمان 12» سه برابر شده است. همچنين اگر عدد مذكور برد عبوري باشد شعاع عملياتي «كمان 22» برابر 1500 كيلومتر بوده و 50 درصد افزايش نسبت به «كمان 12» را نشان مي دهد.

منبع: روابط عمومی هسته پژوهشی کوشا

هسته پژوهشی کوشا شما را به مسابقات فناوری و نوآوری دعوت می کند.